Parafia Rzymskokatolicka w Zawiści
1. Historia powstania wsi Zawiść
Pierwsze wzmianki o miejscowości Zawiść pochodzą z roku 1386. Wtedy to została ona po raz pierwszy wymieniona w dokumentach jako „Chirrarchici” i utożsamiana przez niemieckiego historyka Stencla z miejscowością leżącą w gminie Pokój. W XVIII na określenie wioski pojawiły się nowe nazwy: „Schirobaz”, a w XIX „Sawitsch”. Z map pochodzących z 1736 r. dowiadujemy się o dwóch nazwach: Zawiść i używanej już wcześniej Schirobanz. W dokumentach należących do Nadleśnictwa Dąbrówka możemy odnaleźć kolejne zmiany w nazwie miejscowości i tak kolejno: w 1768 i 1786 Schirobaz, 1785 Sawiscz, a w 1804 Sawitsch. Nazwa miejscowości uległa całkowitej zmianie 19 maja 1936 r. W ramach hitlerowskiej polityki zmian nazw miejscowości Zawiść została zamieniona na Winterfeld.
Z dość ubogich źródeł historycznych opisujących dzieje wsi Zawiść dowiadujemy się, że w roku 1783 miejscowość zamieszkiwało 19 chałupników. W 1811 roku powstała szkoła, do której uczęszczały dzieci z Zawiści i Kopaliny. Od XVIII wieku wioska bardzo szybko się rozwijała. W roku 1783 odnotowano 134 osoby mieszkające w Zawiści, w 1900 – 493 osoby, a w 1939 - 862 mieszkańców. Po wojnie liczba mieszkańców zmalała do 464 osób, a w 1960 roku w Zawiści zamieszkiwało 438 osób. W 1965 roku wioska zajmowała powierzchnię 209,5 ha a liczba mieszkańców wynosiła 485 osób, w tym 184 mężczyzn.
Z relacji mieszkańców wiadomo, że w 1936 r. w wiosce byli: mistrz kowalski, kołodziej, stolarz, rzeźnik i piekarz. Po II wojnie światowej we wsi funkcjonowała kuźnia, sklep z piekarnią, gospoda z salą oraz masarnia. Początkowo w Zawiści stały trzy domy (przy dzisiejszej ulicy Wołczyńskiej). Po roku 1933, za czasów Hitlera zaczęły masowo powstawać kolejne budynki. Zanim wybudowano kościół, w wiosce znajdowała się drewniana dzwonnica. W miejscu gdzie dziś jest kościół stał plac zabaw, a w miejscu gdzie stała plebania był staw. W 1945 roku plebania, szkoła i sala wiejska zostały spalone przez wojska radzieckie. Między tymi budynkami stał dom ze słomianą strzechą rodziny Niemczyk, który w cudowny sposób ocalał. Na cmentarzu w Zawiści we wspólnym grobie pochowanych jest 18 żołnierzy niemieckich, jedynie trzech z nich zostało zidentyfikowanych: Johann Freiwald z Neudorf, Josef Gnacy z Kraskowa, Willibald Rauchenwald. Najstarszymi księgami zawierającymi dane dotyczące dziejów powstawania wsi Zawiść są księgi chrztów pochodzące z Parafii Fałkowice, to one dają obraz mieszkańców, którzy związani są z początkami miejscowości Zawiść.
2. Historia powstania parafii Zawiść
Historię parafii Zawiść należy bezpośrednio wiązać z osobą ks. Wilhelma Schampery, dzięki którego staraniom w miejscowości tej wybudowany został kościół. Zawiść posiadała wtedy status tzw. kuracji, a ks. Wilhelm pełnił w niej funkcję samodzielnego duszpasterza.
Parafia Zawiść powstała w roku 1930 dekretem erekcyjnym z dnia 13.06.1929 r. wydanym przez ks. kardynała Adolfa Bertrama z Wrocławia. Jednakże starania o utworzenie samodzielnej kuracji czyniono już w roku 1927. Rok później ksiądz proboszcz z Wołczyna został powiadomiony pismem wydanym przez Kurię Biskupią we Wrocławiu, że zostanie utworzona kuracja Zawiść. Będą się na nią składały wioski należące do tej pory do kilku różnych parafii. Kuracja Zawiść obejmowała swym zasięgiem: Zawiść, Kopalinę, Szubiennik - które dotychczas należały do parafii Fałkowice; Kołoczek i Wałda z parafii Włochy, Markowo - z parafii Wołczyn oraz Szum z parafii Bogacica. Pomimo tego, że akt erekcyjny Parafii został wydany 13.06.1929 roku, kuracja mocą prawną powstała 01.01.1930 roku.
Parafia Zawiść położona jest w miejscu, gdzie stykają się ze sobą granice trzech diecezji: opolskiej, wrocławskiej i kaliskiej. Początkowo ludność była autochtoniczna, obecnie na skutek emigracji jest zróżnicowana. Parafia z około półtora tysiąca w latach siedemdziesiątych obecnie liczy 807 katolików zamieszkujących w ośmiu różnych wioskach i przysiółkach.
Ksiądz Wilhelm Schampera sprawował posługę kapłańską do roku 1937. Jego następcą został ksiądz Alojzy Stanossek, jednak wkrótce mimo młodego wieku, zmarł i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Zawiści. Po niespodziewanym odejściu ks. Stanosska, posługę duszpasterską spełniał wikary z Fałkowic, ksiądz Plisch. Dekretem księdza kardynała A. Bartmana z dnia 25.10.1938 roku nowym proboszczem parafii Zawiść został ksiądz Wilhelm Skowronek, któremu parafia zawdzięcza odbudowę spalonej plebanii oraz odnowienie spalonych ksiąg metrykalnych. Ksiądz Wilhelm nie opuścił parafii nawet wtedy, gdy przechodził tędy front wojenny. Najdłużej posługującym i związanym z parafią był ksiądz Alojzy Joszke. Posługiwał w niej, bowiem 27 lat. Najpierw jako wikary, a potem jako proboszcz. Starał się on rozwijać duszpasterstwo oazowe wśród młodych mieszkańców parafii oraz dokonał dostosowania świątyń do wymogów odnowionej liturgii po Soborze Watykańskim II. W latach 1989 – 1995 funkcję proboszcza w parafii sprawował ks. Joachim Bomba, który wprowadził nowe pieśni religijne, ministrantki oraz rozpoczął czas intensywnych remontów obiektów parafialnych.
3. Historia kościoła parafialnego w Zawiści i filialnego w Szumie
Kościół w Zawiści został zbudowany w stylu neobarokowym i konsekrowany przez księdza biskupa Wojciecha 30.11.1927 roku. Patronem kościoła jest św. Józef Robotnik. Świątynia parafialna została zaprojektowana przez architekta Hansa Schlichte z Wrocławia. Kościół początkowo miał trzy dzwony, obecnie jest tylko jeden, ponieważ dwa z nich zostały zabrane w czasie wojny. Znajdującą się w kościele chrzcielnicę, figurę Zmartwychwstałego oraz prawdopodobnie ołtarz, wykonał Zakład Artystyczno - Rzeźbiarski Masorz Franciszek z Rybnika. Figura Pana Jezusa Zmartwychwstałego ukończona została w lutym 1955 roku. W ciągu kolejnych lat kościół został poddany renowacji. Z okazji jubileusz 50-lecia cały kościół został odmalowany. Przebudowano również prezbiterium, dostosowując je do wymogów odnowionej liturgii, powiększono je, zrobiono ornamentację głównego i bocznych ołtarzy. W roku 1985 - 89 dobudowano przy kościele kaplicę Matki Boskiej Niepokalanej.
Parafia Zawiść oprócz kościoła parafialnego posiada kościół filialny w sąsiedniej miejscowości Szum. Pierwotnie kościół ten przeznaczony miał być dla mieszkańców należących do parafii Bogacica. Mieszkańcy obu wiosek chcieli, aby kościół znajdował się w ich wioskach. Ludność zamieszkująca Wierzchy planowała budowę kościoła na skrzyżowaniu ulic, naprzeciw sklepu. Mieszkańcy zaś wioski Szum chcieli, aby był on bliżej granicy ich miejscowości. Z powodu braku porozumienia z prośbą o pomoc do księdza Schampery udali się mieszkańcy Szumu, aby tak jak w Zawiści, wybudował kościół w Szumie.Budowa kościoła nie należała do najłatwiejszych. Ogromnym utrudnieniem stał się podział wśród mieszkańców oraz negatywne nastawienie ówczesnego proboszcza Bogacicy, który nie chciał pozbywać się tych wiosek ze swojej parafii. Na pierwsze spotkanie dotyczące budowy kościoła na 70 przybyłych osób, tylko 13 opowiedziało się za budową kościoła w Szumie.
Kolejne wydarzenia, które świadczą o trudnych warunkach budowy kościoła wielkich różnicach jakie panowały wśród mieszkańców, związane są ze znalezieniem i wykupieniem gruntu pod budowę kościoła. Otóż właściciel gruntu, na którym obecnie znajduje się kościół, Piotr Polok odstąpił go dopiero po otrzymaniu całej kwoty i dodatkowych 25 arów innego pola, które odstąpił mu Paweł Piękny. Wobec tylu trudności znalazło się wielu dobrodziejów budowy kościoła. Bardzo ważnym faktem jest to, że kościół zbudowano ze składek mieszkańców. Ówczesny karczmarz Ryszard Urban ofiarował na początek budowy 300 marek, które wtedy równowarte były 10 krowom. Również i jego krewni okazali się hojni i zafundowali witraże w prezbiterium. Bardzo ważną rolę odegrał również pan Jan Olejnik ze swoją małżonką, których pokrewieństwo z rodziną Krystosek pomogło w nawiązaniu kontaktu z ks. kanonikiem Wilczkiem, który w dużym stopniu przyczynił się u biskupa A. Bertrama o zezwolenie na budowę kościoła w Szumie. Mieszkańcy oprócz gotówki ofiarowali materiał i siłę roboczą. Wiele prac wykonali sami, bezinteresownie. Obok dobroczynności mieszkańców należy zauważyć również włączenie się w budowę kościoła niekatolickich sąsiadów, np. Żyda Richarda Eisnera, handlarza z Wołczyna.
Przygotowania dobudowy rozpoczęto zimą roku 1928. Plan kościoła wykonał architekt Jan Vogel z Miechowic, jego doradcą był murarz - majster Schram, który jest również ofiarodawcą dwóch figur w kościele. Budowę rozpoczęto w sierpniu 1928 roku. Prowadziła ją firma Hasse z Wołczyna. Majstrem był Karol Wilczek z Szumu. Cieśle sześć tygodni pracowali za „Bóg zapłać”. Zużyto 220 tysięcy cegieł, które pochodziły z Kluczborka i Pokoju. Prace prowadzono na tyle sprawnie, że już w listopadzie 1928 roku kościół był w stanie surowym. Ołtarze wykonał rzeźbiarz Frasek z Kuniowa, ambonę i balaski oraz ławki pan Krystosek Tomasz z Zawiści. Balustradę na chórze zrobili cieśle z Szumu bezpłatnie. Witraże zafundowali pan Finster i Białas, krewni pana Ryszarda Urbana. Kościół był malowany przez malarza plastyka z Kluczborka. Przedmioty liturgiczne zakupiono za środki z ofiar mieszkańców. Meble do zakrystii wykonał po II wojnie stolarz z Bogacicy za 9 tys. zł. Kościół w Szumie zbudowano w stylu neoromańskim pod wezwaniem Stygmatów św. Franciszka z Asyżu w roku 1928. Dnia 30 grudnia 1928 roku pierwszą mszę świętą odprawił w nim ksiądz kanonik Wilczek.
4. Patroni parafii
Parafii Zawiść z racji posiadania dwóch kościołów, w Zawiści i w Szumie, patronuje dwóch świętych. Patronem kościoła parafialnego w Zawiści jest święty Józef Robotnik - skromny cieśla z Nazaretu, podpora i opiekun Syna Bożego i Jego matki, którego kalendarzowe święto przypada pierwszego maja. Papież Pius XII w roku 1955 proklamował ten dzień świętem Józefa Rzemieślnika, nadając w ten sposób religijne znaczenie świeckiemu świętu pracy. Odpust ku czci św. Józefa Robotnika obchodzony jest w Zawiści w ostatnią niedzielę kwietnia.
Patronem kościoła filialnego w Szumie jest św. Franciszek z Asyżu, założyciel zakonów franciszkańskich. Był on synem bogatego kupca. Jako młodzieniec prowadził życie beztroskie. Marzył o rycerskiej sławie, chętnie wiec wziął udział w 1202 roku w bitwie Asyżan z mieszkańcami sąsiedniego miasta Perugi, co skończyło się dla niego krótką niewolą. Wróciwszy chory do domu, przeżył wielki przełom duchowy. Zerwał z tym wszystkim, co dotychczas było treścią jego życia, oddając się całkowicie Bogu. Usłyszawszy polecenie Jezusa: „Franciszku, idź odbuduj mój kościół, gdyż popada w ruinę!" odrestaurował własnymi rękami kilka zniszczonych kościołów w okolicy Asyżu. Pozbywając się wszystkiego, co posiadał, a nawet własne ubranie oddając ojcu, żył odtąd jak pustelnik. W 1208 roku w położonym koło Asyżu kościółku Matki Bożej Anielskiej, zwanym Porcjunkulą, uświadomił sobie, iż Bóg wzywa go do duchowej odnowy Kościoła. Środkiem do tego ma być ewangeliczne życie w ubóstwie i apostolstwo, na wzór Chrystusa i Apostołów. Odziany w zgrzebny habit, przepasany sznurem, zaczął głosić Słowo Boże. Przez długi czas samotny w swej służbie, często niezrozumiany i wyśmiewany. Po pewnym czasie zaczęli się do niego przyłączać coraz liczniejsi naśladowcy, a także naśladowczynie. W ten sposób stał się założycielem trzech zakonów: braci mniejszych (1209), sióstr klarysek (1211) i tercjarzy (1221). Św. Franciszek nie przyjął święceń kapłańskich, a jedynie diakonat. W skład wspólnoty jego naśladowców wchodzili zarówno kapłani, jak i świeccy. Zmarł 3 października 1226 roku w Porcjunkuli. W dwa lata później został wyniesiony na ołtarze. Cieszy się wciąż powszechnym szacunkiem, sympatią i miłością, nie tylko wśród katolików, ale także ze strony chrześcijan innych wyznań, a nawet innowierców. Odpust w kościele filialnym w Szumie obchodzony jest co roku we wrześniu w niedzielę, w którą przypada święto Stygmatów św. Franciszka (około 17 września).
5. Teraźniejszość parafii Zawiść
Od 1995 roku dekretem ks. biskupa ordynariusza Alfonsa Nossola, z dnia 16 sierpnia proboszczem parafii został ksiądz Jerzy Tomeczek, który kontynuuje i rozwija dzieło zapoczątkowane przez swoich poprzedników. Parafianie wraz ze swoim księdzem proboszczem dbają o swoją parafialną świątynię, przeprowadzając w niej oraz wokół niej wiele prac renowacyjnych. W parafii działa schola dziecięca, młodzieżowa oraz kilkuosobowa grupa śpiewacza dorosłych. Dwie panie organistki dbają o piękno śpiewu i oprawę muzyczną nabożeństw. W parafii jest trzynaście róż różańcowych. Gromadzą się one na comiesięcznych modlitwach i mszach świętych ofiarowanych w ich intencjach. Do prężnie działających grup w parafii należy zaliczyć radę parafialną oraz Caritas. W podejmowanych przez siebie inicjatywach wspomagają proboszcza. Warto wspomnieć, że parafia Zawiść znana jest z organizowanych, co roku uroczystości dożynkowych, na które zjeżdżają się mieszkańcy z wielu sąsiednich miejscowości.
Filia w Szumie na dzień dzisiejszy jest już prawie samodzielną jednostką. Posiada własny cmentarz, kostnicę przy kościele, która powstała z adaptacji salki katechetycznej, którą wybudowano w 1978. W tym samym roku kościół został odmalowany i dostosowany do nowej liturgii. Parafianie we współpracy z proboszczem z wielką troską dbają również o filialny kościół. Odremontowano w nim organy i zelektryfikowano dzwony. W ostatnim czasie odmalowano i powiększono zakrystię oraz zmieniono piec do ogrzewania kościoła, położono nową kostkę brukową wokół kościoła.
Podstawowymi źródłami informacji, dzięki którym powstała poniższa praca były: parafialna kronika oraz zasoby parafialnej strony internetowej. Wielkie podziękowania kierujemy w stronę ks. proboszcza parafii Zawiść Jerzego Tomeczka, który zechciał się z nami spotkać i opowiedzieć dzieje powstania wioski Zawiść, historię postawania parafii, budowy kościoła zarówno parafialnego jak i filialnego.
Izabela Matuszewska
oraz Wojciech Bochenek
Daniel Kolanus
Krzysztof Zdzymira
Tematy pokrewne: Parafie Rzymskokatolickie w gminie Pokój
Data publikacji: 25-11-2012 00:54
