Parafia Rzymskokatolicka w Dąbrówce Dolnej

   Pierwsza wzmianka o istnieniu Dąbrówki Dolnej pochodzi z roku 1607 i dotyczy istnienia Nadleśnictwa Dąbrówka. W dokumentacji Domaradza i Fałkowic znajdują się informacje z roku 1582 o niejakim Wojciechu Kopce z Dąbrówki, co może świadczyć, że wieś powstała wcześniej. W 1784 roku miejscowość liczyła 241 mieszkańców. Byli oni pracownikami nadleśnictwa i zajmowali się wyrębem lasu. Pierwsze informacje o Domaradzkiej Kuźni pochodzą z XVI wieku. Domaradzka Kuźnia wywodzi swą nazwę od dawnych kuźni, zbudowanych w czasach gdy wydobywano tu rudę żelaza. Niegdyś nad rzeką Bogacicą stały kuźnie, piece i młot mechaniczny poruszany wodą. Na łąkach w Domaradzkiej Kuźni i Dąbrówce Dolnej poszukiwano rudy żelaza, przerabianej na wartościowe żelazo. Poza nazwą wioski, z tych czasów już nic nie pozostało, jedynie czerwony kolor wody w rzece, który świadczy o tym, że woda jest przesiąknięta żelazem. Mieszkańcy Domaradzkiej Kuźni i Dąbrówki Dolnej do kościoła chodzili do Fałkowic oddalonych o 5 km. Kiepski stan dróg, jak i dosyć duża odległość spowodowała, że 1926 roku zaczęli myśleć o budowie własnej świątyni. Kościół postanowiono wybudować na terenie Domaradzkiej Kuźni przy drodze Święcińskiej, naprzeciwko szkoły podstawowej, w której kilkanaście razy w roku były odprawiane nabożeństwa. Pole pod budowę podarowane zostało przez małżeństwo Dambowych z Domaradzkiej Kuźni. Inicjatorem inwestycji był ks. radca Józef Goretzki. Wielkie zasługi przy budowie kościoła miał słynny budowniczy kościołów Opolszczyzny ks. prałat Kubis. Budowę rozpoczęto na wiosnę 1932 roku. 25 września 1932 roku odbyła się uroczystość poświęcenia i wmurowania kamienia węgielnego przez  proboszcza z Fałkowic ks. radcy Goretzkiego. Głównym projektantem, który wykonał wszystkie rysunki i plany był pan Mokros z Wrocławia. Najpierw planowano budowę kościoła drewnianego, ale po sprzeciwie wiernych zaniechano tego zamiaru i wybudowano kościół z cegieł w stylu neobarokowym z cebulastą wieżą.

   Już 15 września 1933 roku poświęcono nowy kościółek Matce Boskiej. Ks. radca Goretzki poświęcił także trzy nowe dzwony, z których największy on sam ufundował. Kościół został poświęcony Matce Boskiej Śnieżnej i świętemu Idziemu. Kościół w Dąbrówce Dolnej na początku był kościołem filialnym Parafii Fałkowice. Po śmierci księdza radcy Goretzkiego przez krótki czas administratorem Parafii Fałkowice był Wilhelm Schulz, a od roku 1938 ks. Franciszek Buhl. Do Dąbrówki Dolnej w celach duszpasterskich przyjeżdżali wikarzy z Fałkowic ks. Bartela, ks. Hadrosek i ks. Chlebik. W 1939 roku Kuria Biskupia we Wrocławiu postanowiła zmienić kościół filialny w Dąbrówce Dolnej na kurację, czyli na jednostkę administracyjną kościoła z myślą o utworzeniu w przyszłości samodzielnej parafii. Pierwszym kuratusem został 31 maja 1939 roku ks. Konrad Kowalczyk. Podczas drugiej wojny światowej kościół parafialny nie poniósł żadnych szkód. Po wojnie nowe władze kościelne Śląska Opolskiego zamieniły kurację Dąbrówka Dolna na samodzielną parafię, a jej pierwszym proboszczem został ks. Konrad Kowalczyk. W następnych latach parafią kierowali:

• 1961 – 1970 ks. Józef Smolin
• 1970 – 1985 ks. Stanisław Bober
• 1985 – 1989 ks. Jan Czereda
• 1989 – 2000 ks. Edward Cebula
• 2000 – 2009 ks. Tadeusz Oślizło
• Od 2009 ks. Ryszard Kościelny

   W kościele na szczególną uwagę zasługują: ołtarze, rzeźby, malowidła, witraże oraz instrument organowy. Ołtarz główny posiada bardzo szeroką mensę i wysoką nastawę, co może prowadzić do przypuszczeń, że wcześniej znajdował się w dużo większym kościele. Przedstawiciele Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na podstawie wstępnych oględzin stwierdzili, że ołtarz ten nie pochodzi z pierwszej połowy XX wieku. Jego neobarokowy styl i użyte materiały wskazują na XIX wiek. Ołtarz jest bogaty w malowidła i rzeźby. Na antypendium znajdują się 4 malowidła, przedstawiające tajemnice bolesne Maryi. Natomiast nastawa ołtarzowa posiada dwa obrazy i dwie rzeźby. W centralnym miejscu znajduje się obraz Matki Boskiej Śnieżnej, który jest kopią obrazu z rzymskiej bazyliki Santa Maria Maggiore, obrazu czczonego przez lud rzymski jako „Salus Populi Romani”. Nad nim znajduje się obraz św. Idziego Opata. W bocznych częściach ołtarza ustawione są rzeźby św. Józefa oraz św. Franciszka.

   W nawie bocznej znajduje się ołtarz, w którego centralnej części nastawy umieszczona jest rzeźba Anioła Stróża oraz rzeźby: św. Urbana I papieża oraz św. Walentego. Na uwagę zasługuje również nastawa ołtarzowa z rzeźbą Jezusa, która nawiązuje do kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa. W górnej części nawy głównej znajduje się 6 rzeźb: św. Piotra, św. Pawła, św. Elżbiety Węgierskiej, Najświętszej Maryi Panny, św. Rocha, św. Teresy z Lisieux. W tylnej części kościoła umieszczone są niewielkie rzeźby: św. Antoniego z Padwy, św. Judy Tadeusza, św. Franciszka Ksawerego.

   W górnej części nawy głównej, ponad rzeźbami znajdują malowidła 4 ewangelistów. Ponadto na suficie zamieszczone są 3 malowidła „Zwiastowanie”, „Boże Narodzeni”, i „Ukoronowanie Najświętszej Maryi Panny”. Wszystkie okna kościoła wypełnione są witrażami. W prezbiterium witraże te przedstawiają świętych: Benedykta, Jadwigę, Alojzego Gonzagę, Annę. W nawie głównej witraże przedstawiają świętych: Floriana, Weronikę, Jana Chrzciciela, Rodzinę, Nohtburgę, Antoniego, Barbarę, Krzysztofa, Agnieszkę.

   Nad siedmioma oknami głównymi znajdują się okrągłe otwory okienne, które wypełnione są witrażami i swoją treścią nawiązują do siedmiu sakramentów. W tylnej części kościoła znajdują się organy. Na podstawie współczesnych badań stwierdzono, że zbudowane one zostały w drugiej połowie XIX wieku, jednak ich budowniczy jest nieznany. Instrument ten został przeniesiony z innego kościoła, następnie rozbudowany i poddany renowacji, która została przeprowadzona przez firmę Carla Berschdorfa z Nysy. Świadczą o tym materiały użyte do wiatrownicy i piszczałek. Instrument jest siedmiogłosowy, jednomanuałowy. Kontuar jest wbudowany w szafę organową.

   Na placu kościelnym znajdują się dwie kaplice – groty – Matki Boskiej z Lourdes i Matki Boskiej Bolesnej. Przed kościołem znajduje się pomnik Chrystusa Króla. Obok kościoła znajduje się Góra Oliwna.
Do parafii Dąbrówka Dolna należy kaplica ku czci Świętej Jadwigi położona w lesie, w tzw. „Wilczej Budzie”, około 5 km od kościoła. Została zbudowana w 1985 roku z inicjatywy parafian i proboszcza ks. Jana Czeredy. Kaplica powstała na miejscu kapliczki św. Jadwigi czczonej przez miejscową ludność od średniowiecza. Na przestrzeni lat do świętej Jadwigi przybywali pielgrzymi z okolicznych wiosek i dekanatu Zagwiździe.

   Od 1987 roku Radomierowice i Młodnik należą do parafii Dąbrówka Dolna, a kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Radomierowicach pełni funkcję kościoła filialnego Parafii Rzymskokatolickiej w Dąbrówce Dolnej. Inicjatorem tej zmiany był ks. biskup Jan Wieczorek. Wcześniej te miejscowości podlegały pod Parafię Stare Budkowice. Miejscowość Radomierowice została założona w ramach kolonizacji fryderycjańskiej w latach 1772 – 1773 przeprowadzonej przez króla Prus Fryderyka II Wielkiego. Osiedlający się koloniści pochodzili z obszarów Hesji i Saksonii oraz dzisiejszych Czech. Osadnikami byli przeważnie drwale, a ich zadaniem było wyrabianie węgla drzewnego dla okolicznych hut. W 1784 roku Radomierowice liczyły około 70 mieszkańców. W latach 1786 – 1790 na koszt państwa wybudowano kościół ewangelicki, plebanię i szkołę. W 1789 roku osadzono tu pierwszego pastora o nazwisku Kaluski. Przed II wojną światową parafia liczyła około 1050 ewangelików, na ogólną liczbę 1680 mieszkańców. Radomierowice i sąsiedni Młodnik były prawie całkowicie ewangelickie. Do 1945 roku kościół pełnił funkcję świątyni ewangelickiej, a po zakończeniu II wojny światowej został przekazany kościołowi katolickiemu. Od 1945 roku jego reorganizacją i przystosowaniem go do liturgii kościoła rzymskokatolickiego zajął się przybyły z parafii ormiańskiej z Łyśca ks. Józef Magierowski. Przywiózł ze sobą ornaty, sztandary i obraz Matki Boskiej Łysieckiej, który w 1950 roku został przekazany Parafii Ormiańskiej w Gliwicach. W jego miejsce umieszczono obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. W grudniu 1945 roku poświęcił on kościół i odtąd regularnie odprawiał nabożeństwa i pełnił posługę sakramentalną.

   Kościół w Radomierowicach zaprojektował architekt Christian Isemer, inspektor budowlany we Wrocławiu i Opolu, a wykonawcą był mistrz ciesielski Petzer. Kościół jest przeuroczy – drewniany, orientowany o konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem murowanym, salowy, pięcioprzęsłowy z niewielką wieżą od zachodu. Wykonano go techniką tzw. muru pruskiego. Kościół nawiązuje do tradycji górnośląskich kościołów drewnianych poprzez swój dach kryty gontem oraz charakterystyczne zadaszenie drzwi wejściowych. Obiekt został wpisany do rejestru zabytków.

   Dach kościoła jest czterospadowy. Pokryto go gontem drewnianym struganym mechanicznie, na łatach drewnianych. Kościół wybudowano w konstrukcji szkieletowej – słupowo ryglowej i należy do najciekawszych obiektów tego rodzaju. Został wykonany na planie prostokąta i posiada trzy dwukondygnacyjne nawy. Okna w świątyni są prostokątne i usytuowane w dwóch rzędach. W wejściach znajdują się stare drzwi klepkowe, na zewnątrz gzyms koronujący profilowany.
Od strony zachodniej znajduje się prostokątna wieża o charakterystycznym barokowym kształcie hełmu dobudowana do kościoła w 1790 roku. Jest wykonana w konstrukcji szkieletowej – ryglowo słupowej. Została wybudowana jako obiekt niezależny i niepowiązany konstrukcyjnie z budynkiem kościoła. Nieznacznie przewyższa korpus, nakryta jest hełmem dzwonowatego kształtu, na którym wspiera się ośmioboczna latarnia. Nad nią wznosi się również dzwonowaty wysoki hełm zakończony chorągiewką z datą 1790.
We wnętrzu świątyni zachowało się historyczne wyposażenie. Na uwagę zasługują organy rokokowo – klasycystyczne z 1794 roku, wykonane przez Franciszka Majewskiego z Rychtala. Jest to instrument klasycystyczny. Na uwagę zasługuje również ołtarz pierwotnie ambonowy z około 1790 roku rokokowo – klasycystyczny. Ambona obecnie umieszczona jest oddzielnie. W kościele znajduje się chrzcielnica z końca XVIII wieku oraz tablica z imionami i nazwiskami osób, które poległy w czasie I wojny światowej. Do 1945 roku tablica ta znajdowała się przy wejściu do zakrystii, obecnie na strychu kościoła.

   W sąsiedztwie kościoła znajduje się cmentarz oraz „Dom Nauczyciela”, który powstał z dawnej plebanii ewangelickiej. Po 1945 roku budowlę tę zaadoptowano do celów szkolnych. Podlegała więc wielokrotnej przebudowie, ostatecznie przejmując konstrukcję i funkcję obiektu mieszkaniowego. Natomiast dawna plebania ewangelicka zbudowana w 1790 roku została wymurowana z cegły i otynkowana.
Na przestrzeni dziejów ten unikatowy kościół był wielokrotnie remontowany i zabezpieczany. Według źródeł został odnowiony w 1860 roku. W latach dziewięćdziesiątych naprawiono obsuwającą się ścianę wieży. Ostatni znaczący remont związany z założeniem i wymianą stolarki okiennej przeprowadzono w latach 2000 – 2002. Większość prac remontowych była prowadzona metodą chałupniczą. Obecnie świątynia wymaga kapitalnego i kosztownego remontu.

   W 1961 roku parafia Matki Boskiej Śnieżnej w Dąbrówce Dolnej liczyła 890 wiernych. Do parafii należały miejscowości Paryż, Domaradzka Kuźnia i Dąbrówka Dolna. Obecnie parafia liczy 737 wiernych i obejmuje miejscowości Radomierowice, Młodnik, Święciny, Paryż, Domaradzką Kuźnię i Dąbrówkę Dolną. Dokonując podsumowania zebranych informacji, nasuwa się podziw nad zaangażowaniem naszych przodków. Czas, w którym powstawały opisane obiekty kościelne, był okresem zmagania się z trudnymi warunkami materialnymi, społecznymi i politycznymi. Zadaniem naszego pokolenia jest troska o dziedzictwo kulturowe, które nam pozostawiono.

Źródła:
Smolin J., Czereda J., Kronika parafii w Dąbrówce Dolnej, t. I, Dąbrówka Dolna 1965 – 2002
Jeluków M., Karta Gminnej Ewidencji Zabytków, Radomierowice 2006
Łyjak W., Karta Ewidencyjna Zabytków – Biała Karta, Radomierowice 2005
Opinia o stanie technicznym kościoła w Radomierowicach, Pracownia projektowa Delta Projekt, Opole 2009
Chrzanowski T., Kornecki M., Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VII, zeszyt 11, Miasto Opole i powiat opolski, Warszawa 1968
www.matkasniezna.pl/
www.ngopole.pl/2011/09/03/kosciol-kolonistow-pruskich-w-radomierowicach/
www.kosciolydrewniane.pl/pages/drewniane/radomie.html
www.opolskie.regiopedia.pl/wiki/kosciol-pw-wniebowziecia-nmp-w-radomierowicach
www.dladziedzictwa.org/tag/architektura-drewniana/

Robert Świerc

oraz uczniowie
Adam Hołuj
Przemysław Preis

Tematy pokrewne: Parafie Rzymskokatolickie w gminie Pokój