Nazwy miejscowości w gminie Pokój

Dąbrówka Dolna - ludowa opowieść głosi, że nazwa miejscowości pochodzi od imienia żony Mieszka I - Dąbrówki. (od IX do XII stulecia o Śląsk bili się Polacy i Czesi). Jedna z wzmianek o osadzie pochodzi z 1403 roku. Pierwsze budynki osady przed wiekami przylegały do kępy dębiny - małej dąbrowy. Rosło tu wiele dębów. W 1607 r. Dąbrówka Królewska znana była jako leśnictwo królewskie. Była to rolnicza wioska, mająca swojego sołtysa. Należała do niej Wilcza Buda. Gospodarze w lecie pracowali na roli, a w zimie byli zatrudnieni  w Kluczborskiej Hucie, należącej do cesarza. Ziemia tu była piaszczysta. Bardzo głęboko pod ziemią znajdowała się ruda darniowa, którą wydobywano i dostarczano do Kluczborskiej Huty w Zagwiździu. Ruda była spławiana rzeką Bogacicą. Królewska Dąbrówka należała do parafii Fałkowice. W 1784 roku mieszkało w Królewskiej Dąbrówce 241 mieszkańców, a w 1819 r. -  450. 25.09.1932 roku rozpoczęto w Dąbrówce budowę neogotyckiego kościoła, którą ukończono i poświęcono 06.09.1933 roku.

Domaradz - źródła głoszą, że nazwa miejscowości pochodzi od imienia rycerza Domarada. W XIV w. istniał tu gród - zamek, otoczony wałem obronnym. Szlak komunikacyjny z Opola do Namysłowa prowadził przez Domaradz. Teren bardzo bagienny. Na bagna w tamtych czasach mówiono „maradz”- „bagna”, gdy jechał ktoś w te strony mówił „jadę do maradza”- „na bagna”.

Domaradzka Kuźnia - nazwa miejscowości pochodzi od kuźni. To jeden z najstarszych  zakładów hutniczych powiatu namysłowskiego, a i jedna z najstarszych hut Opolszczyzny. Młoty kuźni napędzały niegdyś wody Bogacicy - rzeki przynoszącej bogactwo. Nie chodziło tu tylko o obfitość ryb, bujność łąk, ale o bogactwo złóż rudy darniowej.

Fałkowie - nazwa wsi pochodzi od potomków Chwalimira, czyli Chwałka. Z czasem wioskę potomków Chwalimira nazwano Fałkowice. Chwałek (Chwalimir) – Fałek nie był pierwszym założycielem osady. Miejscowość powstała w 1309 roku. Nazywała się wówczas „Scirczemb”.

Jagienna - jedna z legend głosi, że nazwa miejscowości  pochodzi od imienia dziewczyny – Jagienki, która jako jedyna przeżyła zakaźną chorobę – cholerę. Druga, że od Jagiena, dobrego gospodarza, wnuka  Jagi - Agaty. Należała do niego część Domaradzkiej Kuźni, na którą  w 1821 roku mówiono Jagienów.

Kopalina – „pole po karczowisku”, nazwa oznacza osadę wybudowaną na terenie wykarczowanym, a potem zamienionym w pole uprawne. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1850 roku, wtedy ta wioska nazywała się Mauseberge (Mysie Górki). Pierwsi mieszkańcy pochodzili z Zawiści. Do 1945 r. osada była kolonią Zawiści, a od 1945 roku stała się samodzielną wioską.

Kozuby - bardzo dawno temu w wiosce mieszkał pan o imieniu Kozub. Był pierwszym mieszkańcem wioski. Po pewnym czasie ludzie zaczęli się osiedlać w tym miejscu. Sędzią i sołtysem został pan Kozub, a dlatego, że był sprawiedliwym i dobrym - wioskę, w której mieszkał nazwano Kozubami. Inne legenda głosi, że nazwa miejscowości pochodzi od  pasących się na łące kóz.

Krogulna - nazwa miejscowości wywodzi się od niegdyś pospolitych w tej okolicy ptaków – krogulców. W 1750 r. działała tutaj huta żelaza..
Krzywa Góra -  nazwa Krzywa Góra pochodzi od asymetrycznych (krzywych) wzniesień za Pokojem. Powstała w 1772 roku za czasów panowania Fryderyka Wielkiego. Dawna nazwa Blumenthal (1845 r.) pochodziła od nazwiska pruskiego ministra.

Lubnów - dzieje nazwy tej miejscowości to wzorzec szlachetnych i spontanicznych  procesów polonizacyjnych. Założoną w 1786/1787 r. przez kolonistów niemieckich osadę Liebenau można przetłumaczyć chłodnie i przenośnie jako „małą niwę”.  Kolonistom chodziło jednak o „kochaną niwę”. Jeszcze przed wojną Ślązacy spolszczyli Liebenau na Lubnów w1920 r. A może nazwa miejscowości pochodzi od zwanego Lubno - sołtysa Domaradza: Jeschke Wunkhowa, żyjącego na tych terenach w 1309 r.

Ładza - jedno z podań głosi, że nazwa pochodzi od nazwiska czeskiego szlachcica, założyciela wsi – Lady. Ladowie osiedlili tu się w XII wieku. Inne źródła datują powstanie leśnej osady za czasów panowania Fryderyka Wielkiego w 1770 r. Zadaniem koloni było pozyskania drewna i dostarczanie do huty w Zagwiździu, która była jedną z największych fabryk amunicji dla Prus.

Paryż - nazwa miejscowości  pochodzi od pewnej historii związanej z wyprawą brata  Napoleona Bonaparte - Hieronimem, prowadzącym w 1812 r. wojska napoleońskie na Moskwę. Marsz odbył się z kierunku dzisiejszej zachodniej Polski poprzez ziemię namysłowską ku stolicy Rosji. Powrót przegranej armii prowadzony był tą samą trasą, miedzy innymi przez Namysłów. Wielu jeńców zdecydowało się na stałe osiąść na ziemi namysłowskiej. Również w gminie Pokój. Ludowa legenda, być może opowiada o zmęczonym bracie Napoleona, który pewnego dnia zatrzymał się u gospodarza pod lasem. Rano wstając z uśmiechem wypowiedział słowa „spało mi się tak dobrze jak w Paryżu”. Osadę założono jako jeden z domaradzkich przysiółków.

Pokój – „oaza spokoju Karola” - w roku 1748 książę oleśnicki Karol Wirtemberski wybrał te okolice na założenie letniej rezydencji, nazywając tę osadę Carlsruhe, co oznacza „oaza spokoju Karola”. Podobnie jak oryginalne Karlsruhe, letnia rezydencja miała klasyczne założenie na planie gwiazdy, co jest do dziś widoczne w rozplanowaniu ulic. Już w roku 1784 miejscowość była znana pod uproszczoną nazwą Pokój.

Siedlice - nazwa wsi pochodzi od nazwiska pruskiego generała Fridericka Wilhelma von Seydlitz, właściciela pałacu w Minkowskiem koło Namysłowa. Sprowadzono tu ludzi z Niemiec, żeby pracowali jako drwale dla huty w Zagwiździu. W hucie produkowano amunicję. Była to kolonia leśna. Powstała w 1770 r.

Świerczowskie - miejscowość ta prawdopodobnie należała do Świerca – chłopa o bardzo popularnym na Śląsku nazwisku.

Wilcza Buda - nieistniejąca już miejscowość, chętnie odwiedzana ze względu na piękne położenie wśród dąbrówkowskich lasów. Miejsce kultu św. Jadwigi i niegdyś wędrujących pielgrzymek. Raz w roku proboszcz parafii Dąbrówka Dolna odprawia tam msze. Legenda głosi, że niegdyś była tu osada. W wyniku strasznej zarazy wszyscy mieszkańcy zmarli. Ocalała jedna dziewczyna o imieniu Jagienka. Dotarła ona do miejsca, które od jej imienia nazwano Jagienną. Z osady w lesie pozostała jedynie karczma z zajazdem. Z tej karczmy strzelano do wilków, stąd nazwa Wilcza Buda.

Zawiść - kiedyś Zawiść nazywała się Schirobanz. W 1736 były w użyciu dwie nazwy Zawiść i Schirobanz. W aktach nadleśnictwa Królewska Dąbrówka od 1768 do 1786 – występuje nazwa Schirobanz, w 1785 Sawiszcz, a w 1804 Satwitsch. W 1670 roku  wioskę wpisano w akta parafii Fałkowice. Obecnie wśród mieszkańców wsi nadal funkcjonują dwie nazwy: Zawiść - Szyrobanc.

Zieleniec - do niedawna Zieliniec, niemiecki wariant nazewniczy „Gruneiche” sugeruje, że pierwsze zabudowana wioski wzniesiono przy pięknym zielonym pojedynczym dębie. W 1666 roku zanotowano zlokalizowane Zielnice, a potem utrwaliła się forma Zieliniec – od archaicznej formy słowa zielin, a więc może chodzi tu o miejsce, gdzie pod magicznym dębem zbierano ziele dla celów leczniczych. W 1309 r. okolice Zieleńca graniczyły z posiadłością klasztoru w Czarnowąsach.

Żabiniec - legenda głosi, że nazwa Żabiniec pochodzi od rechotu żab, jednak najprawdopodobniej nazwa osady związana jest z losami żołnierzy francuskich, którzy osiedlali się na tych ziemiach po przegranej bitwie z Rosją. Być może od przysmaku Francuzów „żab”, wywodzi się nazwa tej miejscowości. Osadnicy budowali tu drewniane domy i stodoły. Trudnili się drwalstwem. Niedaleko Żabińca jest Kirchówek - mały cmentarz, na którym spoczywają francuscy żołnierze.

Źródła:

1. O ziemi twojej ci opowiem, pod red. Jadwigi Czarneckiej, wyd. Starostwo Powiatowe Namysłów, Namysłów 2003
2. Grundzuge der Geschichte Schlesiens und des Oppelner Landem mit den Chroniken Carlsruhe, Dammratsch, Falkowitz und Dorfern der Umgebung, Manfred Rossa, 1999
3. Zeszyty Eichendorffa 2009, nr 25 styczeń - marzec, Manfred Rossa „Siedemset lat historii Śląska”, wyd. Św. Krzyża w Opolu

Renata Dąbrowska

oraz uczniowie:
Agata Ziemniak
Florentyna Stępień
Malwina Stiller
Jakub Salomon