Studium demograficzne - ludność gminy Pokój oraz prognoza do 2010 roku

         (Robert Rauziński, Lucja Rauze)

 

 

Analiza rozwoju ludności w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości stanowi podstawę do budowy polityki – gospodarczej i przestrzennej gminy. Analiza zmian rozwoju ludności, uchwycenie zmian w strukturze wieku i płci ludności, procesach migracyjnych, źródłach utrzymania, aktywności zawodowej, ocena bezrobocia i kształcenia młodzieży stanowi podstawę na której można budować koncepcję rozwoju społeczno – gospodarczego gminy.

Procesy demograficzne wiążą się ściśle z wieloma dziedzinami życia gminy Pokój. Wpływają na sytuację w zakresie szkolnictwa, rynku pracy, warunków mieszkaniowych, pomocy społecznej oraz kształtują rozmiary i kierunki inwestycji demograficznych (żłobki, przedszkola, szkoły, miejsca pracy, opieka społeczna i inne).

Analiza stanu istniejącego

 

Na koniec 2000 roku stan ludności gminy Pokój wynosił 5 646 osób (tabela 1), w tym mężczyźni 2 795, a kobiety 2 851. Na 100 mężczyzn przypadało 102 kobiety. Ponad 80 % mieszkańców gminy urodziło się już po 1945 roku. Udział ludności miejscowego pochodzenia (śląskiej) wynosił w 1990 r. – 67,2 %.

 

Tabela 1. Ludność gminy Pokój w latach 1950 – 2000

 

Rok	Liczba ludności - stan w dniu 31 XII	Rok	Liczba ludności - stan w dniu 31 XII
1950	6 772	1989	5 609
1960	6 487	1990	5 672
1970	6 308	1991	5 655
1975	6 348	1992	5 681
1980	5 440	1993	5 693
1981	5 344	1994	5 706
1982	5 368	1995	5 700
1983	5 523	1996	5 716
1984	5 594	1997	5 751
1985	5 621	1998	5 714
1986	5 658	1999	5 683
1987	5 636	2000	5 646
1988	5 591

Źródło: Roczniki statystyczne z lat 1951-2001, US w  Opolu.

 

Przeprowadzona szczegółowa analiza rozwoju ludności gminy wskazuje na następujące etapy (fazy) przyrostu ludności (tabela 2).

 

Tabela 2. Przyrost (spadek) liczby ludności gminy w latach 1951 – 2000

 

Lata	Ogółem
	liczba osób	udział procentowy
1951 – 1960	- 285	95,8
1961 – 1970	- 179	97,2
1971 – 1980	- 868	86,2
1981 – 1990	+ 232	104,3
1991 – 2000	- 26	99,5
Razem 1951 - 2000	- 1 126	83,3

 

Z analizy powyższych danych wynika, że na przestrzeni lat 1951 – 1980 nastąpił znaczny spadek liczby ludności – bo aż o 1323 osoby. Od roku 1981 obserwujemy stabilizację liczby ludności gminy. Zmiany w liczbie ludności gminy wiążą się z migracjami zagranicznymi.

 Analiza rozmieszczenia ludności w gminie wskazuje, że najbardziej zaludnione wsie to: Pokój, Domaradz i Zieleniec. Najmniejsze wsie to Siedlice i Krzywa Góra.

 

W przedziale     do 100  mieszkańców znajdują się  2 wsie

              101 – 300 mieszkańców znajdują się  4 wsie

              301 – 500 mieszkańców znajdują się  4 wsie

              501 – 700 mieszkańców znajduje się  1 wieś

               701 – 900 mieszkańców znajduje się  0

             901 – 1100 mieszkańców znajduje się 1 wieś

            powyżej 1100 mieszkańców  znajduje się 1 wieś.

 

W latach 1951–1970 nieznaczny wzrost liczby ludności nastąpił w 4 wsiach: Zieleniec, (o 22,2 %), Zawiść ( 5,3 %), Ładza (3,3 %) i Pokój (2,5 %). W latach 1991–2000 wzrost liczby ludności nastąpił jedynie w 2 wsiach: Krzywa Góra (o 11,6 %), Pokój (5,0 %). We wsi Zawiść liczba ludności była stabilna. W pozostałych 10 wsiach odnotowano spadek liczby mieszkańców.

Należy zaznaczyć, że  liczba ludności dla lat 1991, 1996 i 2000 nieznacznie różni się od danych zawartych dla gminy w tabeli 11. Dane  oparto na materiałach Urzędu Gminy i nie mają wpływu na tendencje  przyrostu lub spadku w poszczególnych wsiach. Jak wynika z danych  w roku 2000 społeczność gminy Pokój charakteryzowała się wysokim odsetkiem ludności w wieku przedprodukcyjnym (w gminie 25,6%, w województwie – 23,4%) i nieco niższym wskaźnikiem w wieku poprodukcyjnym (w gminie 12,4%, w województwie - 14,5%). Na przestrzeni lat 1995–2000 obserwujemy spadek udziału w ogólnej liczbie mieszkańców grupy przedprodukcyjnej (0-17 lat) z 30,4% do 25,6% i wzrost udziału grupy produkcyjnej (18 – 59/64) z 58,0% do 62,0% i grupy poprodukcyjnej z 11,6% do 12,4%. Wiąże się to ze zwiększonym popytem na miejsca pracy i zwiększoną potrzebę opieki nad ludźmi starszymi.

 

Tabela 3. Struktura wieku ludności na dzień 31 XII 2000 r.

 

Ogółem ludność	W tym w wieku
	przedprodukcyjnym 0 –17	produkcyjnym 18 – 59 / 64	poprodukcyjnym 60+/ 65 +
5 646	1 446	3 499	701
100,0 %	25,6 %	62,0 %	12,4 %
województwo – 100.0%	23,4 %	62,1 %	14,5 %

Źródło: Rocznik Statystyczny województwa opolskiego 2001, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2001, s. 71.

                                                                                 

Tabela 4. Struktura wieku ludności gminy w latach 1995–2000

 

Grupy wieku	W latach
	1995	1996	1997	1998	1999	2000
Ogółem – osób	5 700	5 716	5 751	5 714	5 683	5 646
przedprodukcyjnym	1 733	1 700	1 659	1 581	1 517	1 446
produkcyjnym	3 306	3 356	3 400	3 442	3 465	3 499
poprodukcyjnym	661	660	692	691	701	701
Udział procentowy
Ogółem - %	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
przedprodukcyjnym	30,4	29,7	28,8	27,7	26,7	25,6
produkcyjnym	58,0	58,7	59,1	60,2	61,0	62,0
poprodukcyjnym	11,6	11,6	12,1	12,1	12,3	12,4

Źródło: Materiały Urzędu Statystycznego w Opolu.

 

Tabela 5. Struktura wieku ludności  gminy w latach 1996–2000

 

Rok	Ogółem ludności	W wieku
		przed- produkcyjnym 0-17	w tym				produkcyjnym 18 – 59/ 64	poprodukcyj-nym 60 +/ 64 +
			0-2	3-6	7 -14	15-17
1996	5 716,0	1 700	210	332	838	320	3 356	660
	100,0	29,7	3,6	5,8	14,7	5,6	58,7	11,6
2000	5 646	1 446	154	264	695	333	3 499	701
	100,0	25,6	2,7	4,7	12,3	5,9	62,0	12,4

 

Analizując szczegółowo strukturę wieku ludności grupy przedprodukcyjnej na przestrzeni lat 1996–2000 nastąpił znaczny spadek w grupach 0–2, 3–6 i 7–14, łącznie z 24,1% do 19,7%. Zmiany te rzutują na infrastrukturę oświatową, w tym na ukształtowanie sieci przedszkolnej, szkół podstawowych i gimnazjalnych.

Jak wynika z danych przyrost rzeczywisty ludności w latach 1976–2000 był ujemny i wynosił 702 osób, a więc średniorocznie 23 osoby. Oznacza to, że znaczna część przyrostu naturalnego (69 %) wyemigrowała poza obszar gminy, w tym głównie za granicę do Niemiec. Ujemny przyrost ludności nastąpił głównie w latach 1976–1980 i 1996–2000 o 962 osoby. W latach 1981–1995 ludność gminy wzrastała nieznacznie o 260 osób.

 

Tabela 6. Ruch naturalny i wędrówkowy ludności gminy Pokój

 

Lata	Przyrost rzeczywisty	Przyrost naturalny	W tym		Saldo migracji
			urodzenia	zgony	ogółem	w tym- zagraniczne
1976 - 1980	- 908	328	613	285	- 1 035	- 1 246
1981 – 1985	+181	349	602	253	- 196	- 273
1986 – 1990	+51	207	450	243	- 153	-180
1991 – 1995	+28	123	368	245	-74	-182
1996 – 2000	-54	8	280	272	-55	-104
Razem 1976 - 2000	- 702	1 015	2 313	1 298	- 1 513	- 1 985

 

Na przestrzeni 25 lat (1976–2000) liczba urodzeń (tabela 6) w gminie utrzymuje się na poziomie 43–136 osób. Średnioroczna liczba urodzeń w tym okresie wynosi 93 osoby. Od roku 1986 obserwujemy systematyczny spadek liczby urodzeń. W poszczególnych 5-leciach średnioroczna liczba urodzeń kształtowała się następująco:

·           1976–1980 - 123 osoby

·           1981–1985 - 120 osób

·           1986–1990 -  90 osób

·           1991–1995 - 74 osoby

·           1996–2000 - 56 osób.

Zgony w tym okresie utrzymują się w zasadzie na stałym poziomie (tabela 7). Średnioroczna liczba zgonów wynosi 52 osoby. Przyrost naturalny od roku 1990 systematycznie spada. O ile w okresie pięcioletnim 1976–1980 i 1981–1985 średnioroczny przyrost naturalny wynosił 66 i 70 osób, to w następnych pięcioleciach 1986–1990 - 41 osób, 1991–1995 - 25, a w ostatnich latach 1996–2000 jedynie 1,6 osób. W latach 1998–1999 przyrost naturalny był ujemny. Jest to zjawisko pogłębiające się.

 

Tabela 7. Przyrost naturalny i saldo migracji w gminie Pokój

 

Rok	Urodzenia	Zgony	Przyrost naturalny	Saldo migracji		Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców
				ogółem	w tym - zagraniczne
1976	120	68	52	- 250	- 262	8,5
1977	109	51	58	- 247	-246	9,7
1978	119	55	64	-214	- 199	11,4
1979	136	62	74	- 239	- 381	13,6
1980	129	49	80	-85	-158	14,7
1981	114	43	71	-195	-173	13,3
1982	124	54	70	-46	-46	13,1
1983	115	56	59	+73	-25	10,7
1984	114	49	65	+6	-5	10,7
1985	135	51	84	-34	-24	13,0
1986	107	55	52	-15	-5	9,1
1987	90	38	52	-74	-45	9,0
1988	85	50	35	-77	-72	6,1
1989	86	45	41	-23	-41	7,2
1990	82	55	27	+36	-17	4,7
1991	84	46	38	-55	-61	6,6
1992	83	55	28	-60	-39	4,9
1993	71	43	28	-16	-30	4,9
1994	64	46	18	+35	-19	3,1
1995	66	55	11	+22	-33	1,8
1996	69	64	5	+6	-21	0,9
1997	54	50	4	+20	-12	0,7
1998	56	59	-3	+1	-24	-0,5
1999	43	53	-10	-26	-11	-1,7
2000	58	46	12	-56	-36	2,1
Razem 1976 - 2000	2 313	1 298	1 015	- 1 513	- 1 985	-----------

Źródło: Roczniki Statystyczne US w Opolu.

 

Wyrazem regresu demograficznego gminy jest również wysoka emigracja ludności. W okresie lat 1976–2000 migracja była ujemna i wynosiła 1 513 osób, w tym

·           migracje wewnętrzne   +  472 osoby,

·           migracje zagraniczne  - 1 985 osoby.

Kształtowanie się migracji w poszczególnych pięcioleciach przedstawiono w tabeli 8.

 

Tabela 8. Zjawisko migracji w gminie Pokój

 

Lata	Ogółem	W tym
		wewnętrzne	zagraniczne
1976 – 1980	- 1 035	+ 211	- 1 246
1981 – 1985	- 196	+.77	- 273
1986 – 1990	- 153	+ 27	- 180
1991 – 1995	- 74	+ 108	- 182
1996 – 2000	- 55	+ 49	- 104

 

Powyższe dane wskazują, że największy odpływ ludności nastąpił w latach 1976– 1980. Od roku 1982 migracje znacznie spadły, a nawet w roku 1990, 1994–1998 były dodatnie. Migracje zagraniczne również od roku 1982 znacznie spadły. O ile w latach 1976–1981 średnioroczne migracje zagraniczne wynosiły 237 osób, to w pozostałych 1982–2000 tylko 30 osób. Ujemne migracje są niepokojące i wpływają niekorzystnie na sytuację demograficzną gminy Pokój, gdyż dotyczą w większości odpływu ludzi młodych, prężnych.

Niezależnie od emigracji stałej na terenie gminy występuje zjawisko emigracji czasowej. Wiąże się to z pracą poza granicami kraju (Niemcy), głównie osób z wykształceniem średnim i zasadniczym zawodowym. Czasowe migracje zagraniczne należy uznać za czynnik wpływający na kształtowanie się sytuacji w zakresie ograniczenia bezrobocia na lokalnym rynku pracy.

Analizując sytuację demograficzną poszczególnych wsi należy zauważyć, że w okresie ostatnich pięciu lat (1996–2000) przyrost naturalny był dodatni w 7 wsiach i ujemny w 6 wsiach (Dąbrówka Dolna, Domaradzka Kuźnia, Kopalina, Krogulna, Ładza).

Według danych Urzędu Gminy w okresie lat 1996 – 2000 wyemigrowały do Niemiec 104 osoby. Najwięcej osób wyemigrowało ze wsi Ładza (28 osób), Fałkowice (19 osób), Lubnów (15 osób), Domaradz (14 osób), Pokój (12 osób) ( tabela 20).

Ludność gminy Pokój charakteryzuje się wysokim odsetkiem ludności utrzymującej się ze źródeł pozarolniczych. Wskaźnik ten w 1988 r. wynosił 68,3%. Na przestrzeni lat 1970–1988 wskaźnik ten wzrósł nieznacznie z 65,4% do 68,3%. W roku 2000 odsetek ludności utrzymującej się ze źródeł pozarolniczych nieco wzrósł. Fakt ten należy uznać za zjawisko trwałe i pozytywne, związane z wielofunkcyjnym rozwojem gminy.

 

Tabela 9. Migracje za granicę (Niemcy) w latach 1996–2000

 

Wsie	Wyjazdy w latach
	Ogółem 1996 - 2000	1996	1997	1998	1999	2000
Ogółem gmina	104	21	12	24	11	36
Dąbrówka Dolna	2	---	---	2	---	---
Domaradz	14	6	---	1	2	5
Domaradzka Kuźnia	1	---	---	1	---	---
Fałkowice	19	7	---	3	---	9
Kopalina	2	---	2	---	---	---
Krogólno	3	---	---	---	3	---
Krzywa Góra	---	---	---	---	---	---
Lubnów	15	---	5	2	2	6
Ładza	28	6	4	5	1	12
Pokój	12	2	---	6	2	2
Siedlice	---	---	---	---	---	---
Zawiść	3	---	---	2	---	1
Zieleniec	5	---	1	2	1	1

Źródło: Dane Urzędu Gminy Pokój.

 

Poziom wykształcenia ludności gminy w latach 1970–1988 wykazywał tendencje wzrostu (tabela 10).

 

Tabela 10. Poziom wykształcenia ludności gminy w wieku 15 lat i więcej

                   w latach 1970–1988

 

Wyszczegól-nienie	Ludność w wieku 15 lat i więcej w 1998 r.               z wykształceniem		Ludność w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia w %
	wyższym	średnim	wyższe			średnie
			1970	1978	1988	1970	1978	1988
Gmina Pokój	123	527	0,5	1,0	3,1	5,0	8,2	13,2
Wsie województwa	---	---	0,5	1,1	1,9	5,2	9,1	13,5

Źródło: Spisy Powszechne.

 

Z powyższych danych wynika, że w stosunku do średnich dla gmin województwa, w gminie Pokój ludność z wyższym wykształceniem stanowi aż 3,1%, a w województwie jedynie 1,9%. W gminie wśród zawodowo czynnych w rolnictwie (1191 osób) wykształcenie wyższe posiadało jedynie 23 osoby, w tym rolnicze 13. Rolnictwo zatem pozbawione jest kadr kwalifikowanych.

Z analizy pracujących w gospodarce narodowej w gminie Pokój wynika, że gros miejsc pracy w gminie znajduje się w przemyśle, zdrowiu i edukacji. Na przestrzeni lat 1997–2000 liczba miejsc pracy spadła z 684 do 509 (o 175 miejsc) tj. o 25,6%. Przyrost miejsc pracy nastąpił jedynie w ochronie zdrowia i opiece społecznej.

Przemiany społeczno–gospodarcze jakie dokonały się w województwie opolskim, nie ominęły również gminy Pokój. Racjonalizacja w zatrudnieniu nie jest w pełni rekompensowana tworzeniem się nowych miejsc pracy. Jak wynika z danych tabeli 23 liczba miejsc pracy znacznie zmalała i pojawił się problem bezrobocia. Na koniec grudnia 2000 r. w gminie 447 osoby, w tym 262 kobiety pozostawało bez pracy.

 

Tabela 11. Liczba bezrobotnych w gminie w latach 1997 – 2000 ( stan na dzień 31 XII)

 

Rok	Liczba bezrobotnych	Stopa bezrobocia1)
		w gminie	w województwie
1997	231	6,8	7,0
1998	243	7,1	7,0
1999	290	8,4	8,9
2000	447	12,8	10,3
30.06. 2001 r.	472	---	---

¹⁾ Bezrobotni w % ludności w wieku produkcyjnym.

Źródło: Urząd Statystyczny w Opolu.

 

Na przestrzeni lat 1997–2001 liczba bezrobotnych się podwoiła. Jest to zjawisko niepokojące. Stopa bezrobocia w gminie w 2000 r. była wyższa (12,8%) niż średnia w województwie (10,3%). Z ogólnej liczby 447 bezrobotnych na koniec 2000 r. kobiety stanowiły  58,6% (262 osoby), absolwenci 8,1 % (36 osób), nie posiadający prawa do zasiłku 70,9% (317 osób), zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładu pracy 12,3% (55 osób). Bezrobotni według wykształcenia:

·           wyższe                                                   1 (0,2 %),

·           policealne i średnie zawodowe                75 (16,8%),

·           średnie ogólnokształcące                         17 (3,8%),

·           zasadnicze zawodowe                            194 (43,4%),

·           pozostałe                                             160 (35,8%).

Bezrobotni według wieku:

·           15 – 24 lat             137 (30,7 %),

·           25 – 34 lat             120 (26,8%),

·           35 – 44 lat               93 (20,8%),

·           45 – 54 lat               85 (19,0%),

·           55 lat i więcej         12 (2,7%).

 

Z analizy powyższych danych wynika, że bezrobotni to głównie osoby z wykształceniem poniżej średniego (zasadnicze zawodowe i podstawowe) oraz ludzie młodzi w wieku 15–34 lata (57,5 %).

Niepokojące zjawisko to fakt, że wśród bezrobotnych na 30.06.2001 r. osób pozostających bez pracy

·           do 1 miesiąca jest                     37 (7,8 %),

·           od 1 –3 miesięcy jest                52 (11,0%),

·           3-6 miesięcy jest                       66 (4,0%),

·           6 –12 miesięcy jest                  157 (33,3%),

·           12 –24 miesiące jest                107 (22,7%),

·           powyżej 24 miesięcy jest           53 (11,2%).

 

A zatem aż 33,9% osób pozostaje bez pracy powyżej roku. Zjawisko to stwarza frustrację, patologię i poszerza strefę ubóstwa wśród mieszkańców gminy. Dlatego stworzenie miejsc pracy to zadanie priorytetowe dla samorządu gminy.

 

Prognoza demograficzna gminy Pokój do 2010 roku

 

W gminie Pokój w latach dziewięćdziesiątych (1991–2000) obserwowaliśmy niewielki spadek liczby ludności (99,5%) i wynosiła w 2000 r. 5 646 osób. Spadek ludności gminy wynikał głównie ze spadku urodzeń i odpływu ludności na skutek migracji zagranicznych. Prognoza liczby i struktury ludności gminy została opracowana w oparciu o prognozę GUS z 2000 roku w układzie powiatowym. Szczegółowa prognoza demograficzna gminy Pokój według grup wieku i lat 2001, 2005, 2010 została opracowana autorsko (R. Rauziński i zespół) w oparciu o dotychczasowe trendy rozwoju demograficznego. Przyjęto założenia optymistyczne jeżeli chodzi o urodzenia, pesymistyczne w zakresie migracji. Zawarte w prognozie informacje są ostrzegawcze, o dużym stopniu realności. Przewiduje się następujące wielkości urodzeń w latach:

2001 – 60 osób             2004 – 69 osób                  2007 – 81

2002 – 63                     2005 – 73                          2008 - 85

2003 – 66                     2006 – 77                          2009 – 90

                                                                            2010 – 95

Procesy demograficzne w gminie Pokój do 2010 roku będą charakteryzowały się następującymi zjawiskami:

·           tendencją do wzrostu urodzeń;

·           wzrostem liczby zgonów;

·           bardzo niskim przyrostem naturalnym;

·           ujemnym saldem migracji;

·           spadkiem przyrostu rzeczywistego ludności.

Przewiduje się, że w latach 2001–2010 (tabela 24) urodzi się w gminie - 759 osób, umrze - 690 osób. Przyrost naturalny (urodzenia minus zgony) wyniesie więc + 69 osób. Uwzględniając ujemne migracje wewnętrzne i zewnętrzne w wysokości  - 151 osób, przyrost rzeczywisty ludności w w/w okresie będzie ujemny w wysokości - 82 osoby. Przewidywana liczba ludności gminy na koniec 2005 r. wyniesie 5 508 osób, a w 2010 r. – 5 460 osób. Procesy demograficzne w gminie podobnie jak w województwie i kraju świadczą o zarysowującym się kryzysie demograficznym. Niska liczba urodzeń w porównaniu z latami 1976 – 1990 wynika ze spadku dzietności, zmieniających się wzorców tworzenia rodziny i zachowań prokreacyjnych. Świadczy też o istotnym wpływie transformacji ustrojowej na sytuację demograficzną gminy (brak pracy, ubóstwo, skłonności do migracji).

W przyjętym okresie przypuszczać należy, że zajdą głębokie zmiany w strukturze demograficznej ludności gminy. Zmienność struktur demograficznych w latach 2001–2005 będzie miała istotny wpływ na strukturę rozwoju gminy (tabela 12), z uwagi na spadek liczby dzieci i młodzieży, znaczący przyrost ludności  w wieku produkcyjnym (+138 osób) i proces starzenia się ludności (+ 29 osób). Równocześnie w latach 2006–2010 (tabela 26) procesy demograficzne będą przebiegały odmiennie niż w latach 2001–2005. Nastąpi stabilizacja liczby dzieci i młodzieży (0–17, wzrost + 5 osób), spadek ludności  w wieku produkcyjnym (‑107 osób) i wzrost w wieku poprodukcyjnym (+54 osoby). Charakterystyczną cechą sytuacji demograficznej w tym okresie będzie spadek młodzieży w wieku szkoły wyższej 19–24 lata (o 175 osób). Przedstawione zmiany w strukturze wieku ludności są ściśle związane z potrzebami w zakresie koncepcji rozwoju szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego i licealnego (znaczący spadek liczby młodzieży w wieku 7–18 lat) oraz rynku pracy. Węzłową kwestią dla gminy będzie zatrudnienie przyrastających w latach 2001–2005 zasobów pracy (+138 osób) oraz zarejestrowanych bezrobotnych (472 osoby w dniu 30.06.2001 r.).

 

Tabela 12. Ludność gminy Pokój według grup wieku w roku 2000, 2005 i 2010

 

Grupy wieku	Rok			Wzrost lub spadek ludności w latach            2001 –2010   w %
	2000	2005	2010
Ogółem	5 542	5 508	5 460	99,1
0 – 2	150	208	270	180,0
3 – 6	260	224	300	115,4
7 – 12	499	380	346	69,3
13 – 15	266	249	189	71,1
16 – 18	321	241	198	61,7
19 – 24	499	674	499	100,0
0 – 17	1 419	1 218	1 223	86,2
18 – 59/64	3 436	3 574	3 467	100,9
60 +/ 65 +	687	716	770	112,1

 

Tabela 13. Przyrost lub spadek ludności gminy w latach 2001 – 2010

 

Grupy wieku	W latach
	2001 - 2005	2006 -2010	2001 – 2010
Ogółem	- 34	- 48	- 82
0 – 2	+ 58	+ 62	+ 120
3 – 6	- 36	+ 76	+ 40
7 – 12	- 119	- 34	- 153
13 – 15	- 17	- 60	- 77
16 – 18	- 80	- 43	- 123
19 – 24	+ 175	- 175	0
0 – 17	- 201	+ 5	- 196
18 – 59/64	+ 138	- 107	+ 31
60 +/ 65 +	+ 29	+ 54	+ 83

 

 

 

 

 

Tabela 14. Struktura wieku ludności gminy w roku 2000, 2005 i 2010 [w %]

 

Grupy wieku	Lata
	2000	2005	2010
Ogółem	100,0	100,0	100,0
0 – 2	2,7	3,8	4,9
3 – 6	4,7	4,1	5,5
7 – 12	9,0	6,9	6,3
13 – 15	4,8	4,5	3,5
16 – 18	5,8	4,4	3,6
19 – 24	9,0	12,2	9,1
0 – 17	25,6	22,1	22,4
18 – 59/64	62,0	64,9	63,5
60 +/ 65 +	12,4	13,0	14,1

 

Na ogólną podaż pracy brutto w latach 2001–2005 składać się będą następujące pozycje podaży pracy:

-         po pierwsze: liczebność młodzieży w wieku 20 lat wchodzących na rynek pracy (urodzeń w latach 1981–1985 i 1986–1990)

 

Tabela 15. Podaż pracy młodzieży w latach 2001 –2010

 

Lata 2001 – 2005		Lata 2006 –2010
2001	114 osób	2006	107 osób
2002	124	2007	90
2003	115	2008	85
2004	114	2009	86
2005	135	2010	82

 

Należy zwrócić uwagę, że młodzież wchodząca na rynek pracy jest dobrze przygotowana do zawodu, gdyż będą to w większości absolwenci szkół średnich. Przedstawiona liczba młodzieży sięgającej po prace dotyczyć będzie głównie zawodów pozarolniczych (60–70%), pozostałe (30–40%) to młodzież, która może znaleźć pracę w rolnictwie i związaną z nim działalnością gospodarczą.

·           po drugie: na podaż pracy składa się pozycja związana z istniejącym bezrobociem  (aktualnie 472 osoby) i poziomem ich wykształcenia.

·           po trzecie: dalsza restrukturyzacja rolnictwa i pozarolniczych miejsc pracy może wyzwolić pewne zasoby pracy, które będą stanowić dodatkową podaż pracy.

               Jak już wspomniano przedstawiona prognoza demograficzna może ulec pewnym zmianom w zakresie procesów migracyjnych. Trzy czynniki mogą mieć istotne znaczenie w realności prognozy:

·           w sytuacji istotnego ożywienia gospodarczego gminy (nowe inwestycje) może nastąpić dodatnia imigracja  ludności, przy ograniczeniu emigracji.

·           w sytuacji stabilizacji  gospodarczej gminy przewidywana prognoza jest najbardziej podobna.

·           w sytuacji regresu gospodarczego może nastąpić intensywny odpływ ludności, szczególnie w grupie 19 –24 lata.

 

               W prognozie należy uwzględnić, że założenia dotyczące migracji, obok założeń w zakresie urodzeń stanowią najbardziej niepewny element prognozowania. Również sytuacja gospodarcza gminy będzie miała znaczący wpływ na rozwój lub spadek liczby mieszkańców. Podstawowe jednak zmiany w strukturze wieku ludności nie ulegną większym zmianom. Błąd w prognozie urodzeń może dotyczyć mniejszej liczby urodzeń i dla roczników urodzonych w latach 2001–2010 nie przekroczy 8–10%. Błąd w migracjach może dotyczyć zwiększającej się tendencji do emigracji.

               Uwarunkowania demograficzne w strategii rozwoju gminy są podstawą jej budowy. Określają bowiem wielkość przyszłych potrzeb społeczno–gospodarczych, pozwalają na opracowanie koncepcji rozwoju edukacji, zatrudnienia, zdrowia, mieszkalnictwa, wypoczynku i ograniczania patologii społecznej.

 

Podsumowanie i wnioski

 

1.      Sytuacja demograficzna gminy Pokój wskazuje, że w latach 1991–2000 zarysowuje się kryzys demograficzny wyrażający się spadkiem liczby ludności, liczby urodzeń, ujemnym saldem migracji zagranicznych. Od 1997 r. obserwujemy ujemny przyrost naturalny i proces starzenia się społeczeństwa gminy.

2.      W latach 1995–2000 zmiany struktury wieku ludności charakteryzują się spadkiem udziału dzieci i młodzieży w strukturze demograficznej, wzrostem grupy wieku produkcyjnego i poprodukcyjnego.

3.      W latach 1997–2000 przyrost zasobów pracy wynosił 99 osób, przy spadku zatrudnienia o 175 osób i wzroście bezrobocia do 447 osób. Na istniejące bezrobocie składają się więc trzy pozycje:

-               przyrost zasobów pracy  - 22,1%

-               spadek zatrudnienia – 39,1%

-               wzrost aktywności zawodowej (odpływ z rolnictwa, dotychczas niepracujący) – 38,8%.

4.      Prognoza demograficzna ukazuje złożoność zmian w strukturze wieku ludności, odrębną dla lat 2001–2005 i 2006–2010.

Prognoza do 2005 r. pozwala na ukazanie kilku najważniejszych wniosków dla polityki społeczno–gospodarczej gminy:

-            malejąca liczba dzieci w wieku przedszkolnym (3-6 lat) może ułatwić powszechne objęcie ich formą opieki przedszkolnej, co pozwala na umocnienie rodziny.

-            malejąca liczba młodzieży w wieku szkoły podstawowej (7-12 lat) będzie sprzyjać polepszeniu jakości nauczania i poprawie warunków nauczania (racjonalizacja sieci szkolnej).

-            zmniejszenie liczby młodzieży w wieku szkoły gimnazjalnej i licealnej tworzy warunki podwyższenia poziomu kształcenia.

-            silny wzrost młodzieży wchodzącej na rynek pracy(19–24 lat), w wiek zawierania małżeństw oraz kształcenia w szkołach wyższych stwarza potrzeby w zakresie nowych miejsc prac, miejsc na studiach oraz nowych mieszkań. Ta grupa osób wymaga szczególnej troski ze strony lokalnych władz(nowych inwestycji). W latach 2006–2010 sytuacja demograficzna ulegnie zmianie – zaznaczy się wzrost liczby dzieci w wieku 0–6 lat, przy dalszym spadku młodzieży i ludności w wieku produkcyjnym.

Udział ludności w wieku emerytalnym  w całym okresie (2001–2010) wzrasta, co wymaga działań na rzecz ochrony zdrowia i opieki społecznej. Prognoza wskazuje też, że emigracja zagraniczna będzie miała trwały charakter.

 

 

---

Opracowano na podstawie pracy pt.: „Modelowy program wykorzystania walorów przyrodniczo-krajobrazowych Stobrawskiego Parku Krajobrazowego w procesie rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Pokój”- autorstwa zespołu pod kierunkiem prof. dr hab. Krystyny Dubiel, Pokój 2001.