Rowerowa ścieżka edukacyjna - Szlakiem kapliczek i krzyży przydrożnych w gminie Pokój

   Turystyka rowerowa w Polsce w ostatnich latach stała się bardzo popularną formą spędzania czasu wolnego. Moda na rower dotarła do Polski z krajów Europy Zachodniej. Gminy i powiaty coraz częściej zauważają pozytywne aspekty związane z turystyką rowerową. To nie tylko pomysł na dbanie o kondycję fizyczną jej mieszkańców, lecz także promocja obszarów obfitujących w niepowtarzalne walory przyrodnicze i krajobrazowe. Warto nadmienić, że turystyka rowerowa daje możliwość przebywania na świeżym powietrzu oraz sprawnego i szybszego przemieszczania się po terenie. Rowerem można dotrzeć do miejsc najciekawszych pod względem przyrodniczym, krajobrazowym czy kulturowym, a takich w gminie Pokój jest sporo.

   Gmina Pokój poprzez swoje rozległe tereny, wysoką lesistość, licznie występujące stawy i rozbudowaną sieć rzeczną, dużą ilość łąk i pól stanowi doskonały obszar do uprawiania turystyki rowerowej. Zaproponowana poniżej trasa rowerowa umożliwia poznanie walorów i osobliwości przyrodniczo - krajobrazowych Stobrawskiego Parku Krajobrazowego.

   Gmina Pokój położona jest w sercu najcenniejszych obszarów Opolszczyzny, dokładnie po środku lesistej krainy i stanowi doskonały punkt wypadowy na okoliczne tereny. Lasy i  zagajniki, urocze zakątki, a także stawy, rzeki, bogata niemal ośmiowieczna historia i kultura, oraz gościnni ludzie, szanujący tradycje, tworzą dogodne warunki do wypoczynku. W gminie Pokój na szczególną uwagę zasługują: kościoły o różnorodnej architekturze położone w 4 miejscowościach, zabytkowe kapliczki i przydrożne krzyże, chałupy chłopskie pokryte gontem i strzechą w Domaradzkiej Kuźni i Dąbrówce Dolnej i drewniana dzwonnica w Lubnowie oraz bogate dziedzictwo kulturowe w Pokoju.

• Proponowana trasa rowerowa Pokój – Żabiniec – Domaradz – Fałkowie – Lubnów - Domaradzka Kuźnia - Dąbrówka Dolna – Paryż – Jagienna - Pokój wiedzie nie tylko szlakami komunikacyjnymi, ale także drogami leśnymi i polnymi, co znacznie ją wzbogaca w walory krajoznawcze.
• Położona jest na terenie gminy Pokój, w powiecie namysłowskim, w Nadleśnictwie Kup. Początek i koniec trasy znajduje się na ul. 1 Maja w Pokoju.
• Łączna długość trasy wynosi około 25 km (średniotrudna), zatem jest to odcinek dla rowerzystów lubiących rekreację połączoną z wysiłkiem, ale jednocześnie obfitującą w doznania estetyczne za sprawą walorów przyrodniczych.

Opis ścieżki rowerowej:

1. Proponowana trasa rowerowa rozpoczyna się w Pokoju przy ul. 1 Maja koło sklepu spożywczego Lewiatan. Jest to dobry moment na zaopatrzenie się w napoje przed długą i intensywną wycieczką rowerową. Za wspomnianym sklepem jedziemy ulicą 1 Maja do przejazdu kolejowego za którym skręcamy w lewo w ulicę Mikołaja Reja. Jedziemy prosto przez ok. 300 m, po czym skręcamy w lewo w dróżkę, która prowadzi do zalesionego miejsca, gdzie po prawej stronie znajduje się cmentarz żydowski. Nekropolia żydowska – kirkut w Pokoju został założony w 1780 roku. Obecnie jest to teren ogrodzony, będący pod opieką Urzędu Gminy w Pokoju. Na terenie nekropolii znajduje się ok. 120 betonowych obramowań zniszczonych grobowców i ok. 48 macew i obelisków, z czego połowa jest zachowana w dobrym stanie.
2. Wracamy do trasy głównej, do ul. Mikołaja Reja. Jedziemy prosto drogą leśną przez ok. 800 m aż do skrzyżowania, na którym skręcamy w prawo. Po przejechaniu ok. 500 m, skręcamy w lewo w las za mostkiem i jedziemy prosto przez ok. 1 400 m aż do skrzyżowania z drogą leśną Zieleniec - Żabiniec, na którym skręcamy w prawo w drogę szutrową do wsi Żabiniec. Trasa wiedzie przez teren obfitujący w obszar zalesiony. Po przejechaniu kolejnych 500 m wjeżdżamy do Żabińca. Jadąc przez tę miejscowość, po przebyciu następnych 300 m, po lewej stronie mijamy kapliczkę przydrożną murowaną, białą, dwukondygnacyjną, zwieńczoną krzyżem. 50 m dalej, również po lewej stronie, znajduje się drewniany krzyż przydrożny. Mijamy wspomniany krzyż i jedziemy dalej. Po przebyciu ok. 1 km dojeżdżamy do drogi Pokój - Domaradz, skręcamy w lewo.
3. Po przejechaniu kolejnych 100 m po prawej stronie mijamy dwukondygnacyjną kapliczkę murowaną, nieotynkowaną, u góry której znajduje się figura Jezusa.
4. Jadąc dalej przez ok. 200 m, tuż przed wjazdem do Domaradza widzimy kolejną kapliczkę. Jest to kapliczka z połowy XIX wieku, jednokondygnacyjna, otynkowana na biało z pięcioma wieżyczkami, z których trzy przednie zwieńczone są krzyżami. We wnętrzu kapliczki znajduje się obraz Matki Boskiej. Jadąc dalej, po prawej stronie mijamy szkołę podstawową. Przejechawszy ok. 50 m, po lewej stronie mijamy krzyż przydrożny. Po przebyciu kolejnych 50 m mijamy sklep spożywczy Lewiatan, gdzie można zaopatrzyć się w prowiant na dalszą część trasy.
5. Dojeżdżamy do skrzyżowania, na którym po prawej stronie możemy obejrzeć wysoką kapliczkę murowaną z cegły, dwukondygnacyjną ze strzelistym dachem, wybudowaną w 1920 r. Natomiast po lewej stronie znajduje się gniazdo bocianie, zatem turyści o ornitologicznym zamiłowaniu będą mogli podziwiać rezydujące tam ptaki.
6. Tuż naprzeciwko wspomnianego gniazda bocianiego znajduje się budynek OSP, która działa nieprzerwanie od 1913 roku. Jednostka nie zaprzestała działalności nawet w czasie działań wojennych. W 1972 roku oddano do użytku strażnicę zbudowaną przez strażaków w czynie społecznym. W 1977 roku z powodu licznych wyjazdów za granicę w jednostce w Domaradzu było tylko 5 strażaków. OSP od szeregu lat otrzymuje wzorowe oceny w przeglądach operacyjno – technicznych organizowanych przez Komendę Powiatową PSP w Namysłowie. Członkowie jednostki realizują szereg działań nie tylko w zakresie zapobiegania pożarom, ale również na rzecz sołectwa i całej gminy.
7. Minąwszy wspomnianą kapliczkę, jadąc drogą główną, po przejechaniu przez pierwszy mostek i przebyciu 200 m, po prawej stronie widzimy tartak. 1/5 trasy za nami. Kierujemy się w stronę Fałkowic. Mijamy drugi mostek. Po przejechaniu kolejnych 50 m, po lewej stronie mijamy drewniany krzyż przydrożny. Opuszczamy Domaradz i jedziemy prosto w kierunku Fałkowic przez ok. 800 m.
8. Po wjechaniu do Fałkowic, po prawej stronie mijamy budynek starej szkoły, po lewej natomiast, 50 m dalej znajduje się cmentarz. Na cmentarzu znajduje się kilka ciekawych nagrobków, które warto zobaczyć. Na rozwidleniu dróg znajduje się kolejny krzyż przydrożny. Na wspomnianym rozwidleniu kierujemy się w prawo w kierunku skrzyżowania.
9. Dojeżdżamy do skrzyżowania, na którym po lewej stronie znajduje się kościół parafialny pw. św. Stanisława i św. Barbary. Kościół zbudowany został w latach 1881-82. W parafii występuje żywy kult św. Walentego, Urbana i Rocha, od czasów zarazy w 1613 r. i 1631 r.; występuje także tradycja pielgrzymek do Dobrzenia Wielkiego.
10. Na prawo od kościoła, przy drodze do miejscowości Świercowskie, znajduje się kapliczka św. Floriana.  Pochodzi ona z XIX wieku, jest murowana i otynkowana. Jest dwukondygnacyjna. Górna kondygnacja jest zamknięta przeszklonym oknem, w której widać drewnianą barokową figurkę św. Floriana, patrona strażaków.
11. Na skrzyżowaniu, tuż przy OSP powstałej w 1904 roku z inicjatywy miejscowych rzemieślników, którzy pełnili patronat nad strażą w pierwszych latach jej działalności, znajduje się gniazdo bocianie. W 1924 roku wybudowano drewniane pomieszczenie, w którym mieściła się ręczna sikawka i zbiornik na 800 litrów wody. W 1931 roku wybudowano remizę z cegły, a pomieszczenia drewniane służyły jako budynek gospodarczy i mieszkalny dla stróża nocnego. W latach 1984 – 87 z inicjatywy mieszkańców wsi Fałkowice wybudowano nową remizę połączoną ze świetlicą. Obok dzisiejszej remizy znajduje się dom parafialny i budynek starej szkoły, obecnie niezamieszkały. Na wspomnianym skrzyżowaniu skręcamy w prawo, kierując się w stronę Lubnowa mijamy kolejny sklep spożywczy Lewiatan.
12. Po przejechaniu ok. 100 m od skrzyżowania mijamy następną kapliczkę, która znajduje się na terenie prywatnej posiadłości. Jest to kapliczka z XIX wieku, murowana, nieotynkowana z pięcioma wieżyczkami, z czego trzy przednie zwieńczone są krzyżami.
13. Po przejechaniu następnych 300 m, po prawej stronie widzimy kolejną kapliczkę ustawioną bokiem do drogi, murowaną, otynkowaną, znajdującą się obok potężnej lipy kwalifikującej się do objęcia ochroną pomnikową. Po przejechaniu ok. 1 km, po lewej stronie mijamy krzyż przydrożny. Opuszczając Fałkowice, po przejechaniu ok. 400 m, po lewej stronie mijamy Gospodarstwo Rolne Fałkopol. Po przebyciu kolejnego kilometra dojeżdżamy do Lubnowa.
14. Przy wjeździe do Lubnowa, po prawej stronie, mijamy murowaną, nieotynkowaną, dwukondygnacyjną kapliczkę zwieńczoną trzema krzyżami. Na dole kapliczki znajduje się figura Matki Boskiej. Jadąc przez Lubnów, po przebyciu ok. 400 m, po prawej stronie mijamy przedszkole znajdujące się w budynku starej szkoły.
15. 200 m dalej, za wspomnianym przedszkolem, możemy skręcić w lewo w ul. Powstańców Śląskich, by obejrzeć zabytkową drewnianą dzwonnicę, znajdującą się ok. 200 m od naszej trasy głównej. Obiekt jest nieodnowiony, przechylony. Po obejrzeniu dzwonnicy wracamy do drogi głównej przy ulicy Szkolnej. Po przebyciu kolejnych 50 metrów po lewej stronie mijamy sklep spożywczy Lewiatan. Dla zapominalskich lub lubiących podjadać jest to kolejny moment na uzupełnienie zawartości plecaka na kolejną część trasy rowerowej. Wyjeżdżamy z Lubnowa. Dojeżdżamy do głównej drogi Dąbrówka - Wołczyn i skręcamy w prawo. Jedziemy prosto przez ok. 400 m i wjeżdżamy do Domaradzkiej Kuźni.
16. Wjeżdżając do tej miejscowości po prawej stronie mijamy ogrodzoną prywatną hodowlę dzików. Zmierzając w stronę zabudowań wsi Domaradzka Kuźnia, po przejechaniu 300 m, po prawej stronie widzimy cmentarz, a po przebyciu kolejnych 50 m, tuż naprzeciwko, po lewej stronie na wzgórzu, kolejny, stary cmentarz. Minąwszy oba miejsca pochówku, przejeżdżając przez pierwszy mostek, a następnie po przebyciu ok. 300 m i przejechaniu przez drugi mostek, po prawej stronie mijamy sklep spożywczy Lewiatan.
17. Na skrzyżowaniu, po lewej stronie, przy ulicy Nad Rzeką, 50 m od wspomnianego skrzyżowania, znajduje się OSP założona w 1932 roku dla której już w roku jej utworzenia wieś ufundowała konną sikawkę. W 1965 roku nastąpiło połączenie jednostek z Domaradzkiej Kuźni i Dąbrówki Dolnej i do dziś istnieją one jako OSP Domaradzka Kuźnia. Strażacy często uczestniczą w pracach na rzecz wsi, czy gminy (m.in. budowa trzech mostów na rzece Bogacicy), w sierpniu 1992 roku brali udział w gaszeniu pożaru w Kuźni Raciborskiej – jednego z największych pożarów w Europie.
18. My jednak podążamy ulicą Opolską. Przejeżdżamy przez następny mostek i dojeżdżamy do kolejnego skrzyżowania, na którym skręcamy w lewo w ul. Szkolną, gdzie po prawej stronie możemy podziwiać starą zabytkową chałupę. Chałupa zbudowany została pomiędzy XVIII a XIX wiekiem z drzewa modrzewiowego. Kryta była strzechą. Gospodarzem domu był bogaty chłop - Józef Cichy. Wg zapisów kościelnych w jednym z dużych pomieszczeń budynku - izbie, przebywali ranni oficerowie wojsk Napoleona, opatrywani w pobliskim Paryżu, gdzie znajdował się szpital polowy. W roku 1984 budynek został odbudowany z ruin i doprowadzony do stanu obecnego. Budynek jest wpisany do rejestru zabytków o numerze katalogowym 2150. Jest to obiekt typowy dla śląskiej chałupy chłopskiej wybudowany przez Józefa Cichego tzw. „gbura”, czyli bogatego chłopa. Dom ma powierzchnię 250m2, a powierzchnia działki wynosi 1800 m².
19. Minąwszy chałupę, jadąc prosto w kierunku Dąbrówki Dolnej, po prawej stronie mijamy budynek OHP (Ochotniczego Hufca Pracy), a tuż naprzeciwko, po lewej, kościół zbudowany w latach 1932-33, w stylu neobarokowym, jako filialny parafii Fałkowice. Obecnie kościół ten pod wezwaniem Matki Boskiej Śnieżnej jest centrum parafii Dąbrówka Dolna. Jedziemy prosto przez ok. 150 m. Po prawej stronie widzimy kolejny krzyż przydrożny.
20. Jadąc dalej prosto, na rozwidleniu dróg widzimy trójkondygnacyjną, nieotynkowaną kapliczkę z 1895 roku z figurką św. Jana Nepomucena, który jest patronem szczerej spowiedzi, spowiedników, mostów, rozdroży i tonących. W najwyższej z kondygnacji kapliczki znajduje się dzwon.
21. Następnie skręcamy w prawo w ul. Budkowską. Ok. 100 m dalej, po prawej stronie, znajduje się drewniana zabytkowa chałupa z XIX wieku, zbudowana z belek, dziś pokryta blachą.
22. Po przebyciu 100 m, na skrzyżowaniu dróg ul. Budkowskiej i Paryskiej spotykamy kolejną kapliczkę z 1930 roku. Jest to kapliczka jednokondygnacyjna, murowana, otynkowana znajdująca się w sąsiedztwie rosnącego tam kasztanowca.
23. Skręcamy w ulicę Paryską i jedziemy drogą polną. Po przejechaniu ok. 400 m, po lewej stronie mijamy krzyż przydrożny. Jedziemy prosto. Po przebyciu ok. 1 km wjeżdżamy do  miejscowości Paryż. Nazwa miejscowości nawiązuje najprawdopodobniej do wizyty Hieronima Bonaparte i jego żołnierzy w tejże miejscowości w drodze powrotnej z Rosji do Francji.
24. Przejechawszy tę małą miejscowość dojeżdżamy do drogi głównej, a następnie skręcamy w lewo. Po przejechaniu  ok. 100 m, po prawej stronie mijamy krzyż przydrożny. Po przejechaniu kolejnych 1 100 metrów, wjeżdżamy do wsi Kozuby. Po przebyciu następnych 500 m, po prawej stronie widzimy leśniczówkę Nadleśnictwa Kup w Kozubach, naprzeciwko której znajduje się parking na którym można odpocząć przed ostatnim etapem naszej trasy rowerowej. Jest to doskonały moment na chwilkę odpoczynku i uzupełnienie energii po długiej i intensywnej jeździe rowerowej.
25. Po krótkim odpoczynku, jedziemy dalej prosto. Wyjeżdżamy z Kozub. Po przebyciu ok. 1 200 m wjeżdżamy do wsi Jagienna, a 50 m dalej dojeżdżamy do skrzyżowania z drogą na Domaradz, lecz kierujemy się prosto. Na skrzyżowaniu, po lewej, znajduje się krzyż przydrożny.
26. Jedziemy prosto przez Jagienną. Tuż przy wyjeździe z tej miejscowości, po prawej stronie, znajduje się nieotynkowana kapliczka zwieńczona krzyżem. Po przejechaniu ok. 1 km skręcamy w lewo, w tę samą drogę z której przybyliśmy. Wracamy znanym już nam fragmentem trasy, jadąc przez ok. 1 100 metrów aż do przejazdu kolejowego po prawej stronie, za którym znajduje się sklep spożywczy Lewiatan, po lewej, spod którego rozpoczęliśmy naszą trasę rowerową „Szlakiem kapliczek i krzyży przydrożnych w gminie Pokój”.

Renata Uryga

oraz uczniowie:
Agata Szewczyk
Alicja Szeląg